Werken met de hartskwaliteiten uit het Boedhisme: de Brahma Vihara.
4 oefengebieden voor meditatie in het dagelijks leven
Wat betekent Brahma Vihara?
De term Brahma Vihara bestaat uit twee onderdelen:
Vihara betekent verblijfplaats, woning, het thuis van.
Brahma representeert het scheppende aspect van God (de andere twee aspecten zijn onderhouden (Vishnu) en loslaten/vergaan (Shiva)). Brahma is daardoor de God van de creatie; de schepper. In Sanskriet betekent Brahm ‘niets’ en daarom wordt de naam Brahma ook wel vertaald als ‘de heer die uit het niets creëert’. Volgens de geschriften schiep Brahma het hele universum door te mediteren.
Brahma heeft vier armen die staan voor ego, de zinnen, wijsheid en bewustzijn. De eerste twee, ego en de zintuigen, zijn actief in de aardse wereld, en de laatste twee, wijsheid en bewustzijn, zijn actief in de Goddelijke wereld.
Brahma Vihara wordt vertaald als de verblijfplaatsen van God.
Het zijn vier kwaliteiten die we versterken in en door meditatie.
Het zijn de kwaliteiten van het hart. Samen met mindful/ focus meditaties wijzen zij de weg van ego en de zintuigen naar wijsheid en bewustzijn.
Met andere woorden: het pad vanaf de aardse wereld naar de Goddelijke werkelijkheid op aarde. Als je Brahma Viharas beoefent, zul je merken dat hier een scheppende kracht vanuit gaat.
Wat zijn de vier Brahma Viharas?
1) Liefdevolle Vriendelijkheid (Metta/ Maitri)
De eerste van de vier kwaliteiten is Metta (vanuit Pali) of Maitri (vanuit Sanskriet); liefdevolle vriendelijkheid. Het wordt ook wel aangeduid als ‘goedheid’. Deze kwaliteit is het fundament van de Brahma Viharas. Het is de kwaliteit van zachtheid, vriendschap en verbinding.
Metta is een hartskwaliteit die je kunt koesteren en versterken naar jezelf toe en ook naar alle andere levende wezens. Het is de opening van het hart. Wanneer je jezelf en anderen goeds toewenst, cultiveer en versterk je deze hartskwaliteit. Je ervaart dan ook de weldaad hiervan. Je zult merken dat het een vriendelijkheid of een zachtheid is die je aanbiedt en tegelijkertijd ook ontvangt. Zoals alle brahma vihara meditaties, kun je deze apart beoefenen, bijvoorbeeld een kwartier per dag, maar ook korter en in of door je dagelijks leven. Bijvoorbeeld wanneer je merkt dat je oordeelt over iemand, kan de realisatie dat die ander ook graag goedheid in zijn leven wil, net als jij, als een metta meditatie werken. Het versterkt je intentie om anderen het goede toe te wensen en hierdoor versterk je ook je verbinding met alles.
Metta verwijst naar een kwaliteit van zorg voor alle wezens en hun welzijn. Het is een verbindende kwaliteit. Meer over Metta & een meditatie.
2) Compassie/ mededogen (Karuna)
De tweede kwaliteit is compassie of mededogen. Het is iets specifieker dan liefdevolle vriendelijkheid; het is liefdevolle vriendelijkheid in het geval van lijden (van anderen of onszelf). Het betekent simpelweg aanwezig zijn bij de pijn die ervaren wordt. Compassie is het meetrillen van het hart als reactie op het lijden in de wereld en er tegelijkertijd bij aanwezig zijn. Als we in contact komen met pijn of lijden, is onze eerste reactie vaak om er vandaan te bewegen, het te willen oplossen of om mee te lijden. Maar als je deze 3 reacties kunt laten, merk je dat het openen van je hart en aanwezig blijven verbindend werken en transformatie mogelijk maken.
In een compassiemeditatie versterk en cultiveer je barmhartigheid. De intentie om zorg te dragen voor het lijden van onszelf en anderen, in plaats van het weg te duwen. Het helpt je ook om minder afkeer van lijden te ontwikkelen (en daarmee gelijkmoediger worden; Brahma vihara 4). Lees meer over karuna en compassievol leven in 5 stappen.
3) Mede-vreugde (Mudita)
De derde kwaliteit is mede-vreugde. Dit is de praktijk van het waarderen van vreugde en geluk, voor onszelf en ook voor anderen. Het is dus ook liefdevolle vriendelijkheid, toegespitst op vreugde. Het gaat over het delen in de vreugde, zonder oordeel. Als we zelf vreugde ervaren, betekent het nog niet dat we er echt van kunnen genieten. Wellicht zit er nog oordeel op (bijvoorbeeld denken het niet verdiend te hebben) of weet je bijvoorbeeld dat het maar van korte duur zal zijn, wat maakt dat je er niet echt van kunt genieten. Mede-vreugde is het pure genieten van de vreugde die er is. Als anderen vreugde kennen, kun je mede-vreugde voelen als je er geen jaloezie of oordeel tussen laat komen.
Mede-vreugde meditaties openen je hart om de vreugde te ervaren in en om je heen. Er blijken best veel weerstanden en belemmeringen te zijn om pure vreugde te ervaren, en door meditaties op mede-vreugde worden deze steeds minder en kunnen ze oplossen. Lees meer over mede-vreugde.
4) Gelijkmoedigheid (Upekkha/ Upekṣā)
De vierde kwaliteit is gelijkmoedigheid. Gelijkmoedigheid kan worden gezien als de balans, waardoor we in alle omstandigheden aanwezig kunnen zijn en ons hart kunnen blijven openen. De kwaliteit van stabiel blijven, wat er ook gebeurt. Een rots in de branding, een prachtig evenwicht. Gelijkmoedigheid helpt ons om ons geluk niet te baseren op de omstandigheden of de acties en gevoelens van anderen. Deze kwaliteit is ook een soort bedding waarop de andere drie kwaliteiten kunnen gedijen. Gelijkmoedigheid wordt geassocieerd met acceptatie, berusting, geduld, stabiliteit en geen oordeel hebben.
Door meditaties/ het beoefenen van gelijkmoedigheid, besef je ook dat het geluk en het lijden van iemand anders ook bij die ander hoort. “Alle wezens zijn verantwoordelijk voor hun eigen karma.” Gelijkmoedigheid leert je acceptatie en geduld met anderen en ook met jezelf.
Hoewel je in de beoefening de verbinding met anderen ervaart, gaat het beoefenen van deze vier kwaliteiten van het hart over je eigen ontwikkelingsweg. Het openen van je eigen hart.
Wil je verdiepen in de Brahma Vihara?
Als je je aangesproken voelt tot deze hartskwaliteiten, kom dan naar het verdiepingsweekend met dit thema.
Welke van de 4 hartskwaliteiten spreekt jou het meest aan? Ik lees ze graag; geef hieronder een reactie.
meer blogs over yoga filosofie
Voor mij is het aspect van compassie momenteel het meest waardevolle thema binnen de Brahma Vihara. Het idee van het cultiveren van barmhartigheid en de intentie om voor het lijden van zowel onszelf als anderen te zorgen, is momenteel een thema in mijn dagelijks leven. Het is een herinnering aan de kracht van mededogen in het transformeren van lijden naar liefde/zorgzaamheid, en het ontwikkelen van een gelijkmoedige houding ten opzichte van het leven, hoe moeilijk dat soms ook is.
Dank je wel voor het delen van deze mooie woorden, ook in de live les, het is een heel inspirerend onderwerp.
Voor mijzelf, alles en iedereen op aarde een aanrader om Brahma Vihara te beoefenen en te ervaren.
Mooi en duidelijk omschreven. Kan niet wachten om me meer te verdiepen en de meditaties toe te passen. Dankjewel ❤️
Gelijkmoedigheid lijkt me vrij ultiem en zou ik graag bereiken. Daarin en in liefdevolle vriendelijkheid ligt voor nu ook mijn grootste uitdaging. Hoewel ze natuurlijk allevier samenhangen. Ik ga me de komende tijd eerst vooral richten op liefdevolle vriendelijkheid, omdat ik merk dat ik veel oordelen heb, vooral over mezelf. En ik ben ervan overtuigd dat het meer kunnen accepteren van mijzelf met alle schaduwkanten (of vermeende schaduwkanten?) uitwerkt op allerlei andere terreinen en zeker ook naar buiten toe. De zin ‘We houden van jou, precies zoals je bent en we steunen jou in al je kracht, grootsheid en overvloed aan mogelijkheden’, is een zin die ik ook vaak uitspreek in mijn ‘Fanclub’. Dat idee komt uit de ‘spiegelogie’ en is naar Nederland gebracht door Willem de Ridder. In eenFanclub ben je omringd door ‘toegewijde fans’ en staat centraal dat wat je ziet in de ander een reflectie is van jouzelf en vice versa en dat we in essentie allen één zijn. Dit sluit heel mooi aan op de Brahma Vihara en het yoga-pad zoals jij dat ook beschrijft, Marloes.
Ik ervaar liefdevolle vriendelijkheid als de basis. Als ik me realiseer dat alle levende wezens zich -net als ik- goed willen voelen, is mijn oordeel al minder. Ik merk dat ik het ook fijn vind me dit te bedenken voor dieren (en soms zelfs planten). We zijn allemaal onderdeel van de natuur en door dieren en planten zo te benaderen voel ik die verbinding sterker. Wat ik het mooist vind is dat ik merk dat liefdevolle vriendelijkheid zo natuurlijk is. Het klopt gewoon, het geeft een lichte en zachte energie, het stroomt. Het is wie we zijn. Ik oefen ermee in het dagelijks leven en merk dat de zachte energie van liefdevolle vriendelijkheid altijd ‘klopt’. Voor mij een leidraad in mijn leven.
Alle vier de brahma viharas vind ik prachtig. Ik merk dat wanneer ik er over lees of er bewust mee aan de slag ga in meditaties of intenties die ik voor de dag plaats, ze een diepe doorwerking hebben in mijn hart en op hoe ik de wereld om mij heen ervaar. De brahma vihara die mij op dit moment het meest aanspreekt is ‘liefdevolle vriendelijkheid’. Deze geeft mij een ontzettend fijn gevoel van zachtheid, openheid, rust en liefde. Sommige mensen in mijn omgeving stralen liefdevolle vriendelijkheid uit en ik vind dit een ontzettend fijne energie om bij aanwezig te zijn. Ik hoop door deze brahma vihara te oefenen deze hartskwaliteit te versterken, zowel naar mijzelf als naar alles om mij heen.
Ik vind de hartkwaliteiten van de Brahma Vihara alle 4 erg mooi. Het deel dat het ook naar jezelf toe geldt, doet me wel wat. Alle aspecten probeer ik al zolang ik me kan herinneren naar anderen toe maar wist nooit goed hoe dat naar mezelf toe te doen waardoor ik mezelf vaak onnodig wegcijferde. Er is vaak tegen mij gezegd:, je kan pas goed voor een ander zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt’. De Brahma Vihara maakt dit voor mij duidelijk.
Als ik een keuze moet maken kies ik voor de hartskwaliteit Gelijkmoedigheid. Het lijkt mij heel bijzonder om altijd stabiel te blijven wat er ook gebeurt. Het is heel fijn om de 4 kwaliteiten van Brahma Vihara te beoefenen en te voelen wat het doet met je hart. Mijn focus ligt nu nog op de eerste 2 kwaliteiten. Door de metta mediatie heb ik mijn oordelen naar mijzelf toe steeds meer laten oplossen, het voelt zachter in mijn hart. Afgelopen dagen heb ik opgemerkt dat ik meer liefdevolle vriendelijkheid voel naar mijzelf en naar andere toe.
Alle 4 zijn prachtige kwaliteiten. Het lezen en beoefenen van deze hartskwaliteiten raakt me ook echt in mijn hart. Heel fijn om hiermee te oefenen en te voelen en ervaren wat het doet.
Medevreugde spreekt mij op dit moment het meest aan. Alleen het idee al dit te kunnen beoefenen maakt me blij en tevreden. Maar gelijkmoedigheid wekt het meest mijn interesse en nieuwsgierigheid. Ik vind dit de mooiste en moeilijkste kwaliteit en het voelt als iets waar ik naartoe wil werken. Iets om te onderzoeken en ontdekken. Ik kijk al uit naar alle dingen die ik hiervan kan leren en door kan groeien.
Ik vind ze allemaal erg mooi te lezen en te beoefenen. Op dit moment in mijn leven spreekt compassie mij het meeste aan. Het overlapt zo af en toe ook met liefdevolle vriendelijkheid. Het moment om te realiseren dat de ander ook uit goedheid wilt leven, schept bij mij vanuit de liefdevolle vriendelijkheid, compassie. Het lijden herkennen, maar geen medelijden of het op willen lossen. Naar mezelf en de ander. Dat is een rode draad in mijn leven, in mijn werk als social worker en privé naar mijn geliefden en zeker ook naar mijzelf. Wanneer ik het lijden kan aankijken, het niet hoef op te lossen en mededogen kan voelen, kan ik acceptatie voelen in het hier en nu en zorg dragen. Hier zou ik meer van willen 😉 De uitdaging ligt bij mij in dit ook te beoefenen naar mezelf, de juiste kleinere dingen in het leven (waar ik soms gewoonweg niet over nadenk of besef) en naar degenen die ik misschien niet zo lief vind..
Wat een mooie uitleg! Ik kan er eigenlijk niet maar 1 kiezen, ik vind ze allemaal zo mooi! Ik merk dat ik door over de 4 Brahma Vihara te lezen al gelijk me kan voorstellen hoe het is om op deze manier in het leven te staan en zo te kijken en voelen, alsof er iets is wat door het lezen alleen al meeresoneert. Wat lijkt het me mooi om vooral gelijkmoedig in het leven te staan. Voor mijzelf eerst de focus op compassie en liefdevolle vriendelijkheid naar mezelf toe, wat ik vaak al wel aan anderen geef, maar nog niet naar mezelf.
Liefdevolle vriendelijkheid. Als ik mijn hart open voel ik ook de liefde stromen en daarmee ook compassie naar mezelf en de ander. Voel mezelf dan ook zachter en milder worden. In het dagelijkse leven vergeet ik dit te vaak en daarmee oordeel ik over de ander en over mezelf. Gelijkmoedigheid. Zeldzaam en schaars zijn deze momenten, maar zo fijn als je je zo voelt. Innerlijke rust, zo zou ik het ook kunnen omschrijven. Totale acceptatie van wat nu is….
Gelijkmoedigheid dat voelt voor mij als het ultieme. Onder alle omstandigheden in je hart blijven. ik herinner mezelf hier regelmatig aan, door even mijn hand op mijn hart te leggen. Balans is voor mijn innerlijke rust, vrede met mezelf. Mooi ook om hier te lezen dat een anders lijden of vreugde bij de ander zijn karma hoort. Dit maakt me bewust dat ik niet alles hoef op te lossen voor de ander. Het resoneert en maakt me bewust van mijn valkuil. Wow wat klinkt dat negatief, voel dat ik daar een mooier woord voor wil verzinnen. Ook dit is bewustwoording (van een oordeel).
Ik word al warm van het woord hartskwaliteiten, dat spreekt me zo aan, en dat voel ik ook letterlijk in mijn hart. Mijn voorkeur gaat uit naar liefdevolle vriendelijkheid en mijn uitdaging zit in gelijkmoedigheid als basis voor de andere drie. Het niet oordelen lijkt zo klein en is zo groot, het non-dualistische vind ik oprecht zo interessant en het dualistische zit verweven in ons zijn. Daar ligt voor mij een positieve uitdaging.
Mooi geschreven!
Inderdaad, daar ligt voor iedereen de uitdaging.
Liefdevolle vriendelijkheid spreekt mij erg aan. Een oordeel is snel gegeven, maar het kan ook op een andere manier. Zoals vriendelijkheid, voor jezelf, maar ook voor een ander. Zelfonderzoek blijft belangrijk en geeft ruimte voor liefdevolle vriendelijkheid. Bewust bezig zijn met liefdevolle vriendelijkheid geeft positieve reacties bij de ander. Een goed gevoel voor de ander en voor jezelf. Liefdevolle vriendelijkheid begint met de intentie om anderen vriendelijk, zonder oordeel, tegemoet te treden.
De brahma vihara’s vind ik hele mooie kwaliteiten die je in het dagelijks leven goed kan oefenen. Ik merk wel dat je er echt bewust mee bezig moet zijn. Uiteindelijk na veel beoefening zal het meer automatisch gaan
Liefdevolle vriendelijkheid spreekt me het meeste aan. Ik denk dat van hieruit ook de andere brahma vihara’s onstaan. Het voelt meteen goed om liefde in je hart te voelen voor jezelf en voor alles om je heen. Het oordelen, wat we soms zo snel doen af te leren. Vanuit liefde voelen en om je heen kijken. Heel mooi om te oefenen!
Hoi Marloes, de Brahma Vihara spreken mij heel erg aan. Het zijn kwaliteiten waar ik al aan werkte. Nu krijgt het voor mij meer kader, samenhang en achtergrond. En zeker ook de praktische uitwerking vind ik fijn. Dat helpt erg bij mijn beoefening. Ook interessant om de verdieping te lezen over Brahma. Grt Sanne
Fantastisch dat je dit zo deelt Marloes, het geeft mij veel inspiratie en iets wat ik praktisch kan doen. Ik ben al op het yoga pad, maar jouw blog geeft mij een mooie en krachtige inspiratie op een missing link… en zo duidelijk en eenvoudig… dat maakt het zo sterk! Heel fijn ook de uitgewerkte meditaties… ik ben heel benieuw hoe je de 4e hartskwaliteit inspireert met meditatie.
Hai Marc,
Dank je wel voor je reactie! Voor de 4e hartskwaliteit: https://andereboeg.nl/gelijkmoedigheid.
Warme groet, Marloes
Er is nu ook een blog die de eerste hartskwaliteit wat dieper uitwerkt, met praktische oefeningen.
https://andereboeg.nl/metta-maitri-meditatie/
24 – 28 december dit jaar komt er een verdiepende retraite over de Brahma Vihara. Je kunt vast aangeven als je wilt komen, dan stuur ik je de informatie zodra er geboekt kan worden.
Erg leuk artikel en website, keep it up!
Hou me aub op de hoogte van jullie retraite of voordrachten.
Hai Linda,
Dank je wel voor je berichtje. Ik zal je op de hoogte houden,
Warme groet,
Marloes
Voel me sterk aangetrokken met jullie visie. Hou me aub op de hoogte van jullie retraite of voordrachten.